МҮЭ-ийн холбооны XXIII Их хурал өнгөрөгч өдрүүдэд болсон. Энэ үеэр үүссэн улс төрийн нөлөө бүхий нөхцөл байдал болон энэ сарын 21,24-нд зохион байгуулсан хэвлэлийн бага хурлын үеэр хийсэн мэдэгдэлтэй холбогдуулан МҮЭ-ийн холбооны Ерөнхийлөгч С.Эрдэнэбатаас зарим асуултад тодруулга авснаа уншигч танаа хүргэж байна.
-МҮЭ-ийн холбооны XXIII Их хурал өнгөрөгч өдрүүдэд болсон. Тус хурлаар МҮЭ-ийн холбооны дүрэм, Хөгжлийн хөтөлбөрийн төслийг хэлэлцсэн. ҮЭ-ийн хөгжлийн хөтөлбөрт юун дээр түлхүү анхаарал хандуулж байна?
-Иргэд хөдөлмөрчид юуг хүсч, шаарддаг вэ гэвэл, баталгаатай, аюулгүй ажлын байр, амьжиргаа хангахуйц цалин хөлс, орлого, баялгийн шударга хуваарилалтыг хүсдэг. Сүүлийг 30 жилийн хугацаанд иргэдийн цалин хөлс, орлого бодитойгоор нэмэгдээгүй цалингийн өсөлт төдийлөн өндөр гараагүй. Бидэнд маш их баялаг, газар нутаг, стратегийн чухал ач холбогдолтой байршил бий. Гэвч байгалийн баялгийг нийтээрээ хүртэж чадсан уу гэвэл үгүй. Бүрэн хүртэж чадаагүй гэж хэлнэ. Тэгэхээр МҮЭ-ийн холбооны зүгээс 2017 оноос эхлэн Хөгжлийн хөтөлбөртөө цалин, хөлс, орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгыг тусгасан. Инфляц, ам.долларын ханш, эдийн засгийн өсөлттэй уялдуулан цалин, хөлс, орлогыг ДНБ-ын 30-40 хувьд хүргэж нэмэгдүүлэх зорилтыг тавьсан. Энэ нь одоогийн цалин, хөлс, орлогын түвшинг хоёр дахин нэмэгдүүлэх зорилт гэсэн үг. Тухайлбал ажилтнууд маань цалингаас гадна орлоготой байх ёстой. Байгууллагын зүгээс хувьцаа олгох, орон сууцны дэмжлэг үзүүлэх, тэтгэврийн даатгалын орлогыг бий болгох зэрэг цалингаас гадна орлого олох боломжийг бий болгосноор 2025 он гэхэд ажилтнуудын дундаж цалин хөлс, орлого нь бодитоор хоёр дахин нэмэгдсэн байх ёстой гэсэн зорилтыг тавьж байгаа юм.
-Өнгөрсөн баасан гаригт МҮЭ-ийн холбооноос хийсэн хэвлэлийн бага хурлаас зарим сайт мэдээллийн хэрэгслүүд МҮЭ-ийн холбоо 2030 он гэхэд цалинг 10 сая төгрөгт хүргэнэ гэсэн мэдээлэл түгээсэн. Үүнд та ямар хариулт өгөх вэ?
-Хэвлэлийн хурлын үеэр сэтгүүлчдийн буруу зөрүү ойлголтоос үүдэлтэй ташаа мэдээлэл яваад байна. МҮЭ-ийн холбооны зүгээс цалин хөлс, орлогыг хоёр дахин өсгөнө хэмээн мэдэгдсэн. Үүнийг 2030 он гэхэд 10 сая төгрөгт хүргэнэ гэж мушгиж тайлбарласан байсан. МҮЭ-ийн холбооноос бол, Монгол Улсыг хөгжүүлэх хөгжлийн хөтөлбөр-2030, Алсын хараа 2050 хөтөлбөрүүдэд туссан байгаа баялгийн хуваарилалт эдийн засгийн өсөлтийг харгалзан 2050 он гэхэд цалин, хөлс, орлогыг 10 сая төгрөгт хүргэнэ гэсэн хөгжлийн хөтөлбөрийг дэмжиж, МҮЭ-ийн холбооны Хөгжлийн хөтөлбөрийнхөө баримт бичигт дээрх зорилтыг тусгасан тухайгаа хэлсэн. Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого Алсын хараа-2050 хөтөлбөрт нэг хүнд ногдох ДНБ-ийг 6.8 дахин өсгөнө гэсэн зорилтыг тавьсан байгаа. Мөн иргэдийн цалин, хөлс, орлогыг Скандинавын орнуудын жишигт хүргэнэ, дундаж орлоготой иргэдийг 80 хувьд хүргэнэ гээд маш тодорхой заачихсан байгаа. Скандинавын орнуудын дундаж цалин хөлс 2500 ам.доллар 3500 еврогоос эхэлдэг. Энэ чинь Монгол төгрөгт шилжүүлэн тооцвол одоогийн ханшаар 10 сая төгрөг болчхож байгаа юм. Тэгэхээр одоогийн байгаа цалин, хөлс, орлого хэд дахин нэмэгдэх шаардлага үүсч байгаа юм. Ам.долларын ханш л гэхэд сүүлийн 10 жилд хоёр дахин нэмэгдсэн байна.
Ирэх 10 жилд дахиад хоёр дахин өснө гэж үзвэл цалин, хөлс, орлогыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай тэгж байж иргэдийн худалдан авах чадвар хэвээр хадгалагдана. Иймд ҮЭ-ийн байгууллагын зүгээс дээрх бодлоготой уялдуулж хөгжлийн хөтөлбөртөө зорилт дэвшүүлсэн. ҮЭ-ийн байгууллага цалин нэмдэг эрх бүхий субъект биш. Гэвч ҮЭ-ийн байгууллага цалин нэмэх боломж гарц гаргалгааг шаардаж ажилладаг байгууллага шүү дээ. Мэдээж ажилтнууд ийм дүнтэй цалин хөлс авдаг болохын тулд өрсөлдөх чадамжаа нэмэгдүүлэх шаардлагатай. ҮЭ-ийн зүгээс улсын эдийн засгийг өндийлгөх үйлдвэр аж ахуй нэгж байгууллагуудын татвар шимтгэлийг бууруулж үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлого боловсруулахад Засгийн газар, Ажил олгогч нартайгаа хамтарч ажиллана. Харин ҮЭ-ийн сонгуультан шүгэл үлээгч байсныхаа төлөө дарамтлуулдаг хавчин гадуурхагддаг байж болохгүй. Дижитал эрэн үед олон мянган гишүүдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах арга хэрэгслийг сонгоно. Гэхдээ ҮЭ-ийн байгууллагыг зөвхөн шахаж шаарддаг байгууллага гэж битгий хараарай. Бид бол ажилтнуудын дуу хоолойг хүргэж төр засаг, ажил олгогч нартайгаа хамтран ажилладаг нийгмийн түнш шүү. Тийм дээ ч МҮЭ-ийн холбооны хөгжлийн хөтөлбөр бүхэлдээ Монгол хүний сайн сайхан амьдралын тэр тусмаа ажилчин хөдөлмөрчин хүний сайн сайхан руу чиглэсэн. Үүнийг хэрэгжүүлэхэд Засгийн газар, Ажил олгогч нартайгаа нягт хамтран ажиллах болно. Энэ бол МҮЭ-ийн холбооны гишүүдийн тавьж буй зүй ёсны шаардлага юм шүү.
-ҮЭ-ийн байгууллага зөвхөн цалин хөлс нэмэгдүүлэх асуудалд дуу хоолойгоо хүргэж ажиллахаас гадна хөдөлмөрчдийн эрүүл аюулгүй ажлын байрыг бий болгох аятай тухтай нөхцөлд ажиллах боломжийг бүрдүүлэхийн төлөө ажилладаг. Энэ чиглэлд хөгжлийн хөтөлбөрт ямар зорилтыг дэвшүүлэв.
-ҮЭ-ийн байгууллагын цорын ганц зорилго бол цалин хөлс орлогыг нэмэгдүүлэх явдал биш. Амьдралын чанарыг сайжруулах, тэтгэвэр тэтгэмж, дундаж наслалтыг нэмэгдүүлэх, ажлын байрны эрүүл аюулгүй орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхэд анхаардаг. Энэ ч үүднээс Хөгжлийн хөтөлбөртөө зорилтуудыг дэвшүүлсэн. Энэ нь нийтээрээ эрүүл аюулгүй орчин нөхцөлд ажиллах, бүх нийтийн эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлэхэд анхаарлаа хандуулж ажиллана гэсэн үг.
-XXIII Их хурлыг угтаж ҮЭ-ийн байгууллагад улс төрийн нөлөө үзүүлсэн ордлого гарсан. Хурлын үеэр ч ҮЭ-ийн сонгуультнуудын сонголтод нөлөөлөх оролдлогууд мэр сэр гарч байсан. Энэ тухайд МҮЭ-ийн холбооны XXIII Их хурлын төлөөлөгчид хамтран мэдэгдэл шаардлага хүргүүлсэн. Энэ асуудлыг хэрхэх вэ?
-Их хурлын үеэр ҮЭ-ийн байгууллагын удирдлагад дүрмийн бус, үгсэн хуйвалдах аргаар нөлөө үзүүлсэн оролдлогууд гарсан. Улс төрийн нөлөө багагүй орж ирсэн. ҮЭ-ийн байгууллагыг харлуулах, шалгаад тогтоогоод дуусчихсан асуудлыг дахин шалгах нэрийдлээр хөндөж шахалт дарамт үзүүлэх зүйлийг хийсэн. Үүнд би маш их харамсаж байна. Их хурлын төлөөлөгчид ч холбогдох хууль хяналт, ОУ, хүний эрхийн байгууллагуудаар шалгуулах санал шаардлагыг гаргасан. Би тэдгээр улс төрийн байгууллагууд, хөндлөнгөөс оролцохоор санаархаж буй хүмүүст хандаж хэлэхэд, ҮЭ-ийн байгууллагын дотоод ажил руу орно гэхээс илүүтэй, ҮЭ-ийн байгууллагын зүгээс тавьж байгаа санал шаардлагыг дэмжиж хамтран ажиллаач гэдэг саналыг хэлмээр байгаа юм. ҮЭ бол өөрийн гэсэн дархлаа, дүрэм, хөгжлийн хөтөлбөртөө байгууллага, тийм учраас энэ асуудлыг маш нухацтай авч үзнэ. Энэ асуудлын учир нь цаашид олдох байх гэж бодож байна. Эрх бүхий албан тушаалтны нэрийг бариад Их хурлын төлөөлөгч нарт, МҮЭ-ийн холбооны ерөнхийлөгчид энийг сонго, тэрийг сонго гэж тулган шаардаж, сонголтод нь нөлөөлөх оролдлого хийсэн. Энэ бол түүхэнд хар ул мөр үлдээсэн үйл явдал болсон. Үүний хариуд, ҮЭ-ийн байгууллагын гишүүд, идэвхтэн, сонгуултнууд маань өөрийн итгэл үнэмшлээрээ хараат бусаар сонголтоо хийсэн. Миний хувьд нийт Их хурлын төлөөлөгчдийн өмнө хөдөлмөрийн хүний төлөө, ҮЭ-ийнхээ хөгжил цэцэглэлтийн төлөө ажиллах болно гэж хэлээд талархлаа илэрхийлсэн. ҮЭ-ийн байгууллагын хувьд тодорхой шинэчлэлүүдийг хийнэ. Хүний нөөц, бодлого, бүтцийн хувьд тодорхой шинэчлэлүүдийг хийх хэрэгтэй байна. Цаашид төр засаг, ажил олгогч нартай билэгдлийн шинж чанартай бус асуудалд нягт нямбай уялдаа холбоотой ажиллана. МҮЭХ-ны ХМСА-ны “Хөдөлмөр” сонины сэтгүүлч: Т.Солонго
