Японы мэргэжлийн сүмогийн 73 дахь их аварга Тэрүнофүжи Г.Ган-Эрдэнэ хацү башёгийн зургаа дахь өдөр барилдсангүй. Улмаар тэрбээр зодог тайлахаар болсноо мэдэгджээ. Тэрүнофүжи их аварга хоёр өвдөгний бэртэл болон чихрийн шижин өвчний улмаас сүүлийн хоёр башёг өнжөөд байсан юм. Түүнийг сүмо бөхийн замналаа дуусгахаар болсныг Японы томоохон мэдээллийн эх сурвалжууд мэдээлж байна. Тэрүнофүжи сүмогийн дэвжээн дээрх сүүлчийн ялалтаа нутаг нэг бөх Киришима Б.Лхагвасүрэнг давснаар авсан бол, өчигдөр буюу башёгийн тав дахь өдөр маэгашира Тобизарүд өвдөг шороодсон нь хамгийн сүүлийн ялагдал болжээ.
Тэрүнофүжи 10 удаа эзэн хааны цом хүртэж, өнгөрсөн оны долдугаар сард хамгийн сүүлд түрүүлсэн. Тэрбээр өөрийн карьертаа озэки цолноос жонидан хүртэл унасан ч эргэн дээд зиндаанд дэвшиж, улмаар ёкозүна цол хүртсэн түүхэн дэх анхны хүн болсон юм. Тэрбээр 2021 онд Японы иргэн болсон. Тиймээс зодог тайлсныхаа дараа дэвжээ эзэмших эрхтэй юм.
Тэрүнофүжи зодог тайлснаар мэргэжлийн сүмо их аваргагүй болж байна. Озэки Хоошорюү С.Бямбасүрэн, озэки Китозакүра нарыг энэ башёд түрүүлэх эсвэл түрүүлэх өрсөлдөөнд орохуйц сайн барилдвал их аварга цол олгох талаар ярих болзлыг сүмогийн холбооноос тавьсан. Гэвч Китозакүра таван өдрийн дараах байдлаар нэг даваа, дөрвөн унаатай болсноор их аварга цолны болзол сонсох боломжгүй болж байна. Харин Хоошорюү С.Бямбасүрэн дөрвөн даваа, нэг унаатай яваа юм. Тэрбээр энэ тэмцээнд түрүүлж байж их аварга цол хүртэнэ. Тэгж чадахгүй бол гуравдугаар сарын харү башё их аваргагүй болж магадгүй байгаа юм. Их аварга буюу ёкозүнагүй башё сүмогийн түүхэнд ховор тохиолдож байжээ. Ийм хоёрхон тохиолдол бүртгэгдсэний эхнийх нь 1931 оны тавдугаар сарын 6-наас 1932 оны 10-р сарын 7-ны хооронд 6 тэмцээн дараалан их аваргагүй башё болжээ. Мөн 1992 оны долдугаар сараас 1993 оны нэгдүгээр сар хүртэл 4 тэмцээн дараалан их аваргагүй банцүкэ гарч байжээ.
Тэрүнофүжигийн түүх. Мэргэжлийн сүмогийн 73 дахь их аварга Тэрүнофүжи Ган-Эрдэнийн Гантулга 1991 оны арваннэгдүгээр сарын 29-нд Улаанбаатар хотод төрсөн. Тэрүнофүжигийн хувьд ирээдүйтэй залуу тамирчнаас сүмогийн оргилд хүрэх зам нь тэсвэр хатуужил, ялалт, сорилтоор дүүрэн байв.
Амжилтын гараа, замнал. Тэрбээр анх ёкозүна Хакүхогийн аав Монгол Улсын дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатын удирдлага дор жүдо бөхөөр хичээллэж байсан түүхтэй. Тэрүнофүжи сүмод хөл тавьж, сүмогийн хөтөлбөрөөрөө алдартай Тоттори Жохокугийн ахлах сургуульд суралцахаар Японд иржээ. Тэнд тэрбээр ирээдүйн дээд зиндааны бөх нутаг нэг сүмоч Ичиножё А.Ичинноровтой мөр зэрэгцэн бэлтгэл сургуулилтаа хийж байжээ. Ахлах сургуулиас зохион байгуулсан сүмогийн үндэсний тэмцээнд түрүүлсэн нь түүний ирээдүйтэй сүмоч болохыг харуулсан байна.
Мэргэжлийн дебют. Тэрүнофүжи 2011 оны нэгдүгээр сард мэргэжлийн сүмод хөл тавьжээ. Эдүгээгийн Исэгахама дэвжээнд шилжихээсээ өмнө Магаки дэвжээнд харьяалагдаж байв. Тэрбээр 2013 оны 9-р сард жюүрё зиндаанд түрүүлсэн. 2015 оны 5-р сард дээд зиндаанд анхны түрүүгээ авснаар озэки цол хүртжээ.
Осол гэмтэл ба уналт бууралт. Тэрүнофүжи ийнхүү богино хугацаанд амжилтанд хүрсэн ч өвдгөндөө хүнд гэмтэл авч, чихрийн шижин өвчин нь хүндэрч эрүүл мэндийн томоохон сорилтуудтай тулгарсан юм. Тиймээс дээд зиндаанаас огцом унаж, 2019 оны 3-р сар гэхэд хамгийн доод зиндаа жониданд хүртэл эрэмбэ доошилсон. Гэвч тэр гайхалтай тэсвэр хатуужил, эр зоригоор эрүүл мэндийн асуудлаа даван туулж дээд зиндаанд эргэн ирсэн юм. Тэрүнофүжи түүхэн амжилт үзүүлж 2020 оны 7-р сарын тэмцээнд түрүүлэв. Тэрбээр 2021 оны 3, 5, 7-р сарын тэмцээнд дараалан түрүүлснээр сүмогийн ертөнцөд нэгэн шинэ үзэгдэл болсон юм. 2021 оны 3-р сард озэки цолоо эргүүлж авсан бол 2021 оны 7-р сард ёкозүна цол хүртсэн.
Их аваргын сорилтууд. Ёкозүнагийн хувьд Тэрүнофүжи 2021 оны арваннэгдүгээр сард 15:0-ээр төгс амжилт үзүүлсэн юм. Түүнээс хойш ч олон башёд түрүүлэв. Гэсэн хэдий ч байнгын гэмтэл, ялангуяа өвдөгнийх нь гэмтэл нь хэд хэдэн удаа сэдэрч зарим башёг өнжихөд хүргэж байв. 2024 онд тэрбээр өвдөгний үений өвдөлт, чихрийн шижин өвчний шинж тэмдгийн улмаас 9, 11-р сарын тэмцээнийг өнжсөн. Зодог тайлах шийдвэр. 2025 оны 1-р сард Тэрүнофүжи шинэ оны эхний башёд зодоглохоор шийдсэн ч тав дахь өдөр гурав дахь ялагдлаа хүлээснийхээ тэмцээнийг орхихоос өөр аргагүй болжээ. Ингэснээр тэрбээр ёкозүна цолонд хүрснээсээ хойш 13 дахь удаагаа башёг өнжиж буй юм. Тиймээс Тэрүнофүжи мэргэжлийн сүмогоос зодог тайлж буйгаа зарлаж, тэсвэр хатуужил, тууштай байдлын үлгэр жишээ болсон карьераа дуусгав.
Өв залгамжлал. Тэрүнофүжигийн карьер нь түүний гуйвшгүй, мятаршгүй чанар, тэсвэр хатуужлын үр дүн юм. Тэрбээр томоохон бэрхшээлийг даван туулж, сүмогийн хамгийн өндөр цолонд хүрсэн нь Монгол сүмочдын гаргасан амжилтуудыг улам баяжуулж, нэгэн шинэ түүх бүтээсэн билээ.
